Zmiany klimatyczne = więcej problemów zdrowotnych

Współczesny świat zmaga się z coraz większymi zagrożeniami zdrowotnymi wynikającymi ze zmian klimatu, czego wyrazem jest najnowszy raport Lancet Countdown on Health and Climate Change. Dokument ten przygotowany został przez ponad 300 specjalistów przy wsparciu ONZ i WHO. Dostarcza on alarmujących wniosków: dziesięć z piętnastu wskaźników ryzyka zdrowotnego osiągnęło rekordowy poziom. Co to oznacza dla zdrowia ludzi na świecie, a w szczególności dla nas Polaków?

Jakie są najpoważniejsze skutki zdrowotne zmian klimatu?

W wyżej wskazanym raporcie podkreślono kilka istotnych zjawisk, które już teraz wpływają na zdrowie i jakość życia ludzi. Ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak susze i fale upałów, obejmują dziś blisko połowę obszarów lądowych naszej planety. Tylko w 2023 roku co najmniej jeden miesiąc był naznaczony wyjątkowo wysokimi temperaturami w niemal każdym zakątku świata.

Fale upałów oraz długotrwałe susze nie tylko utrudniają produkcję żywności, ale także destabilizują ich łańcuchy dostaw. Dodatkowo pojawia się problem z dostępem do wody pitnej. W skali globalnej jest on szczególnie dotkliwy: UNICEF raportuje, że blisko 735 milionów ludzi cierpi z powodu niedożywienia, a liczba ta rośnie. Efekt? Większe ryzyko przedwczesnej śmierci, zwłaszcza wśród dzieci, osób starszych i tych z chorobami przewlekłymi.

Smog i zanieczyszczenie powietrza

Jednym z kluczowych problemów dla zdrowia publicznego w Polsce jest zanieczyszczenie powietrza. Według raportu, spalanie paliw kopalnych jest jednym z głównych źródeł smogu, który przyczynia się do przedwczesnych zgonów oraz pogarszającego się stanu zdrowia społeczeństwa. Polski Alarm Smogowy co roku wskazuje miasta, gdzie zanieczyszczenie jest największe, a problem ten dotyka szczególnie południowej części kraju. Negatywne skutki smogu obejmują wzrost zachorowań na choroby układu oddechowego i krążenia oraz wzmożone ryzyko nowotworów.

Choroby zakaźne i zmiany klimatu

Zmiany klimatyczne wpływają również na pojawienie się nowych zagrożeń, jakimi są choroby zakaźne przenoszone przez owady, których zasięg geograficzny poszerza się w wyniku wzrostu temperatur. Takie choroby jak denga, malaria, wirus Zachodniego Nilu czy wibrioza zaczynają stanowić zagrożenie nawet w regionach, gdzie wcześniej ich nie odnotowywano. Środowisko sprzyjające ich przenoszeniu prowadzi do poważnych wyzwań zdrowotnych w miejscach, które nie miały wcześniej infrastruktury przygotowanej na ich leczenie.

Wyzwania dietetyczne i niska jakość pożywienia

Raport Lancet Countdown wskazuje również na powiązanie między dietą, klimatem a zdrowiem publicznym. Niezdrowe, wysokoemisyjne nawyki żywieniowe – jak nadmierne spożycie mięsa oraz przetworzonej żywności – przyczyniają się nie tylko do pogorszenia zdrowia ludzi, ale także zwiększają emisję gazów cieplarnianych. Szacuje się, że zmiana nawyków żywieniowych mogłaby zmniejszyć liczbę zgonów spowodowanych chorobami dietozależnymi i jednocześnie przyczynić się do ograniczenia emisji. W Polsce problem ten jest szczególnie widoczny – niezdrowa dieta, wspierana przez przemysłowe rolnictwo, odpowiada za rosnący poziom emisji i nasilenie chorób cywilizacyjnych.

Przyszłość energetyki a zdrowie publiczne

Jednym z najistotniejszych wniosków jakie płynie z raportu jest alarmujące tempo, w jakim wciąż inwestowane są środki w sektor paliw kopalnych, pomimo dostępnych technologii odnawialnych źródeł energii. Zdaniem naukowców utrzymywanie takiego kierunku zmniejsza szanse na stworzenie bezpiecznej przyszłości. Polska, jako kraj o dużym uzależnieniu od węgla, stoi przed wyzwaniem transformacji energetycznej, która mogłaby znacząco poprawić jakość powietrza, a tym samym zmniejszyć liczbę chorób związanych z jego zanieczyszczeniem.

Raport Lancet Countdown zwraca uwagę na alarmujący stan zdrowia ludzkości w kontekście zmian klimatycznych. Wzrastające zanieczyszczenie powietrza, coraz częstsze występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych oraz pojawienie się nowych zagrożeń zdrowotnych pokazują, jak szeroki wpływ na nasze zdrowie mają globalne zmiany. Odpowiedzialność spoczywa zarówno na rządach, jak i na społeczeństwie, które powinno dążyć do ekologicznych i zdrowych wyborów, aby zapewnić sobie i przyszłym pokoleniom bezpieczne warunki do życia.