Czy to koniec programu „Czyste Powietrze”?

Według doniesień Polityki Insight, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) podjął decyzję o tymczasowym wstrzymaniu naboru wniosków w ramach programu „Czyste Powietrze”. Program ten, od 2018 roku, wspiera wymianę przestarzałych kotłów grzewczych oraz działania termomodernizacyjne. Decyzja ta, choć uzasadniana problemami finansowymi i opóźnieniami w obsłudze wniosków przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska, budzi liczne kontrowersje i krytykę.

Powody decyzji

Głównym powodem wstrzymania programu mają być zatory płatnicze, które utrudniają sprawne rozliczanie wniosków i wypłatę środków. Jak wskazuje Polski Alarm Smogowy (PAS), liczba złożonych wniosków jest rekordowo wysoka – przekracza milion, z czego tylko w 2024 roku odnotowano ponad ćwierć miliona nowych zgłoszeń. Wojewódzkie fundusze nie radzą sobie z obsługą tak dużej liczby aplikacji, co prowadzi do wielomiesięcznych opóźnień. Mimo że Ministerstwo Klimatu zapowiadało reformy, decyzja o całkowitym zatrzymaniu programu wywołała falę oburzenia.

Reakcje i krytyka

Polski Alarm Smogowy nie szczędzi ostrych słów pod adresem NFOŚiGW, wskazując, że zatrzymanie programu to rozwiązanie szkodliwe i nieakceptowalne. Zdaniem przedstawicieli organizacji, zamiast wspierać działania gospodarstw domowych w zakresie poprawy efektywności energetycznej, fundusz decyduje się na krok, który może zniweczyć dotychczasowe osiągnięcia. Wprowadzenie reform w programie uznano za kluczowe, ale ich brak nie powinien prowadzić do wstrzymania finansowania.

Konsekwencje

Decyzja NFOŚiGW może mieć daleko idące skutki. Po pierwsze, gminy mogą wykorzystać tę sytuację jako argument do łagodzenia lokalnych przepisów antysmogowych, co spowolni proces poprawy jakości powietrza. Po drugie, zatrzymanie programu uderzy w wiarygodność rządu, który w umowie koalicyjnej zobowiązał się do przyspieszenia działań związanych z walką ze smogiem.

Program „Czyste Powietrze” odegrał kluczową rolę w redukcji liczby „kopciuchów” w Polsce – z około 3 mln do 2 mln w ciągu ostatnich lat. Wprowadzenie elementów termomodernizacji w coraz większej liczbie wniosków świadczy o jego skuteczności. Eksperci podkreślają, że dalsze usprawnienia mogłyby jeszcze bardziej przyspieszyć proces poprawy jakości powietrza, ale wstrzymanie programu grozi zmarnowaniem dotychczasowych osiągnięć.

Co dalej?

Rząd i NFOŚiGW stoją przed trudnym zadaniem wypracowania rozwiązań, które usprawnią funkcjonowanie programu bez konieczności jego zatrzymywania. Kluczowe będzie wprowadzenie ogólnokrajowego systemu wsparcia dla najuboższych oraz ograniczenie biurokracji. Polacy wciąż wykazują ogromne zainteresowanie działaniami na rzecz poprawy efektywności energetycznej swoich domów, co powinno być impulsem do pilnych reform.

Program „Czyste Powietrze” to inwestycja w zdrowie, środowisko i niższe koszty energii. Jego dalsze funkcjonowanie jest nie tylko potrzebne, ale i niezbędne, aby realnie poprawić jakość powietrza i życia w Polsce.