Czy fajerwerki pogarszają jakość powietrza?

Fajerwerki są piękne – prawda? Zbliża się Nowy Rok, a wraz z nim uroczyste świętowanie i składanie sobie życzeń w świetle cudownie mieniących się i efektownie wybuchowych sztucznych ogni.

Nie da się ukryć, że jest to niezwykłe widowisko i każdy z nas lubi w nim uczestniczyć, ale czy nie warto się zastanowić jaka jest druga strona medalu dla tego typu show?
Jakie zanieczyszczenia powietrza wytwarzają fajerwerki?
Jaki mają wpływ na jakość powietrza i nasze zdrowie?
Jak się możemy przed fajerwerkami uchronić?

Na te i wiele innych pytań znajdziesz odpowiedź w niniejszym artykule. 

Czy fajerwerki są szkodliwe dla powietrza?

Po pierwsze, warto wiedzieć, czego dokładnie się używa do produkcji sztucznych ogni. Każdy fajerwerk opiera się na serii reakcji chemicznych, aby osiągnąć określony rozmiar, kolor lub głośność. A fajerwerki to inaczej tuba zwana powietrzną muszlą, w której znajdują się następujące chemikalia i materiały wybuchowe: 

1. Czarny proszek – pomaga fajerwerkom wzbić się w powietrze i eksplodować.                        
   Czarny proszek to mieszanina siarki, węgla drzewnego i azotanu potasu (zwanego również saletrą). Proch wybucha pod fajerwerkiem i wyrzuca go w powietrze. Z kolei bezpiecznik, którego zadaniem jest opóźnienie eksplozji do czasu, aż fajerwerki znajdą się w powietrzu, zapala proch strzelniczy, powodując wybuch i pokaz sztucznych ogni. 

2. Barwniki                        
   Są to chemikalia, które pomagają nadać fajerwerkom szeroką gamę kolorów. Fajerwerki uzyskują określone kolory i odcienie poprzez podgrzanie następujących związków chemicznych:
   • Czerwony: stront, lit
   • Pomarańczowy: wapń, chlorek wapnia
   • Żółty: sód, chlorek sodu (sól)
   • Zielony: bar, chlor
   • Niebieski: miedź, chlor
   • Fioletowy: mieszanina miedzi (niebieski) i strontu (czerwony) 
3. “Gwiazdy”
   Jest to zbiór kilku rakiet w fajerwerku, które po zapaleniu wybuchają i lecą w wielu kierunkach. Każde światło pochodzi z pojedynczej „gwiazdy” znajdującej się w powłoce fajerwerków.                          

Czy fajerwerki powodują złą jakość powietrza?

Fajerwerki to w zasadzie wybuchy stałych chemikaliów. Miliony cząstek i gazów powstających podczas spalania są uwalniane do powietrza, a wiele z nich może być przenoszona nawet wiele kilometrów poprzez wiatr.  

Najbardziej znaczącymi zanieczyszczeniami emitowanymi przez fajerwerki to pył zawieszony (PM), obejmujący trzy różne rodzaje cząstek:

• PM10: grube cząsteczki o średnicy od 2,5 do 10 mikronów, takie jak kurz, pleśń i pyłki,
• PM2,5: drobne cząstki o średnicy 0,3–2,5 mikrona, na przykład powstające podczas spalania w silnikach pojazdów lub emisji fabrycznej,
• Najdrobniejsze cząsteczki (UFP): drobne cząsteczki o średnicy mniejszej niż 0,3 mikrona – UFP stanowią ponad 90% wszystkich zanieczyszczeń cząstkami unoszącymi się w powietrzu i są zdecydowanie najniebezpieczniejszym zanieczyszczeniem PM.

Ponadto fajerwerki generują ogromne stężenia zanieczyszczeń z barwników i materiałów wybuchowych, a także z metali i lontów.
Innymi zanieczyszczeniami są też lotne związki organiczne (LZO): unoszące się w powietrzu pary lub związki gazowe odpowiedzialne za zapachy powstające w wyniku reakcji chemicznych zachodzących podczas spalania, produkcji lub procesów przemysłowych.

Czy zanieczyszczenie powietrza fajerwerkami powoduje problemy zdrowotne?

Jeśli cierpisz na schorzenia układu oddechowego, takie jak astma, przewlekła choroba płuc lub nadwrażliwość na chemikalia, to prawdopodobnie już wiesz, jakie objawy mogą wywołać chemikalia z pokazu sztucznych ogni – duszność, kaszel i ból w klatce piersiowej.

Ale fajerwerki mogą być szkodliwe, nawet jeśli nie masz żadnych problemów z oddychaniem. Niektóre z objawów, które mogą wystąpić z powodu złej jakości powietrza spowodowanej fajerwerkami to:

• bóle głowy
• ból lub obrzęk gardła
• zapalenie dróg oddechowych
• zapalenie krtani
• trudności z oddychaniem
• wysokie ciśnienie krwi
• nieregularne tętno
• zmniejszona czynność płuc
• zapalenie płuc
• zawały serca

Jak chronić się przed zanieczyszczeniem powietrza przez sztuczne ognie?

Jeśli jesteś w domu i mieszkasz w pobliżu miejsca, w którym regularnie odbywają się pokazy sztucznych ogni, zamknij okna, drzwi tuż przed rozpoczęciem pokazu sztucznych ogni. Nie otwieraj ich ponownie przez kilka godzin, ponieważ zanieczyszczenie fajerwerkami może utrzymywać się i przemieszczać wiele kilometrów przez wiele godzin po zakończeniu pokazu.
Zanieczyszczenia powietrza z pokazów sztucznych ogni mogą nadal przedostawać się do domu nawet przy zamkniętych oknach i drzwiach. Filtruj zatem powietrze, aby wychwytywać cząstki stałe i zanieczyszczenia gazowe, które dostają się do domu. W takim przypadku skutecznymi filtrami będą filtry HEPA i filtry węglowe, dostępne tutaj.