Jak filtry w oczyszczaczach powietrza radzą sobie z dymem z komina?

Sezon grzewczy w Polsce co roku przynosi ten sam problem, dym z kominów. Choć dla wielu z nas zapach palonego drewna kojarzy się przyjemnie, to w rzeczywistości powietrze przesycone dymem zawiera całą gamę szkodliwych substancji: pyły zawieszone, lotne związki organiczne, tlenki azotu czy benzo[a]piren. Wszystko to dostaje się do naszych mieszkań, szczególnie w miastach i na osiedlach domów jednorodzinnych. Rozwiązaniem, są oczyszczacze powietrza. Ale jak ich filtry radzą sobie z dymem z kominów? Na to pytanie odpowiadamy w tym artykule.

Co kryje się w dymie z kominów?

Na pierwszy rzut oka dym z komina wygląda niegroźnie. To po prostu unoszące się szare lub białe kłęby. W rzeczywistości to jednak skomplikowana mieszanka setek substancji chemicznych, z których wiele ma udowodnione działanie szkodliwe dla zdrowia. Skład dymu zależy od rodzaju paliwa, wilgotności drewna czy sposobu palenia, ale zawsze znajdziemy w nim kilka głównych grup zanieczyszczeń:

1. Pyły zawieszone (PM10, PM2.5, PM1)

• PM10, cząstki o średnicy do 10 mikrometrów, które osadzają się w górnych drogach oddechowych.
• 5, znacznie groźniejsze, mniejsze od bakterii, przenikają do pęcherzyków płucnych.
• PM1, ultradrobne cząstki, które mogą przenikać do krwiobiegu, a nawet docierać do mózgu.

To właśnie te pyły odpowiadają za wzrost ryzyka chorób serca, astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).

2. Sadza i cząstki węgla elementarnego

Sadza to czarne drobinki powstające przy niecałkowitym spalaniu. Osadzają się w płucach i mogą być nośnikiem toksycznych metali ciężkich oraz rakotwórczych związków chemicznych.

3. Tlenki gazowe

• Tlenek węgla (CO), bezwonny i bezbarwny, w wysokim stężeniu śmiertelnie niebezpieczny. Nawet niewielkie ilości mogą powodować bóle głowy, senność czy obniżoną koncentrację.
• Dwutlenek siarki (SO₂), drażni błony śluzowe, powoduje kaszel i nasila objawy astmy.
• Tlenki azotu (NOx), powstają głównie przy spalaniu w wysokiej temperaturze. Pogarszają jakość powietrza i są prekursorem smogu fotochemicznego.

4. Lotne związki organiczne (LZO)

Do tej grupy należą m.in. formaldehyd, aceton, benzen czy aldehydy. To substancje łatwo odparowujące, które odpowiadają za charakterystyczny zapach dymu. Wiele z nich ma działanie toksyczne i kancerogenne.

5. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)

Najbardziej znany z tej grupy, benzo[a]piren, jest klasyfikowany przez WHO jako silnie rakotwórczy. Wdychanie go wiąże się z większym ryzykiem rozwoju raka płuc.

6. Metale ciężkie

W zależności od rodzaju paliwa w dymie mogą pojawiać się także metale, np. ołów, kadm, arsen czy rtęć. Ich obecność bywa szczególnie duża wtedy, gdy w piecach spalane są odpady.

Jakie filtry są stosowane w oczyszczaczach powietrza?

Oczyszczacze powietrza, które coraz częściej pojawiają się w polskich domach, korzystają z kilku rodzajów filtrów, aby skutecznie radzić sobie ze smogiem i dymem z kominów. Proces filtracji jest wieloetapowy, a każdy element odpowiada za zatrzymywanie innych zanieczyszczeń. Najczęściej pierwszą barierą jest filtr wstępny, którego zadaniem jest wyłapywanie większych cząsteczek takich jak kurz, sierść czy włosy. Choć nie eliminuje on jeszcze drobnych pyłów zawieszonych obecnych w dymie, pełni bardzo ważną funkcję ochronną dla kolejnych warstw filtracji. Najważniejszą rolę w walce ze smogiem i dymem pełni filtr HEPA, czyli gęsta mata włóknista zdolna do zatrzymywania nawet 99,97 procent cząsteczek stałych o wielkości do 0,3 mikrometra. To właśnie dzięki niemu oczyszczacz powietrza skutecznie usuwa szkodliwe pyły PM10, PM2.5 i PM1, które odpowiadają za największe problemy zdrowotne związane z oddychaniem zanieczyszczonym powietrzem.

Drugim kluczowym elementem jest filtr węglowy, który wykorzystuje właściwości aktywnego węgla do pochłaniania gazów, lotnych związków organicznych oraz nieprzyjemnych zapachów. To właśnie on odpowiada za neutralizację charakterystycznej woni dymu, której sam filtr HEPA nie byłby w stanie usunąć. W zależności od jakości i grubości warstwy węglowej, skuteczność w eliminowaniu szkodliwych związków chemicznych może być bardzo wysoka, co ma ogromne znaczenie w okresie grzewczym. W nowoczesnych oczyszczaczach można spotkać także dodatkowe technologie wspomagające, takie jak jonizacja, lampy UV-C czy filtry fotokatalityczne. Choć nie są one niezbędne, stanowią uzupełnienie głównych metod filtracji i pozwalają lepiej radzić sobie z bakteriami, wirusami czy resztkami związków organicznych unoszących się w powietrzu.

Dzięki takiej wieloetapowej filtracji oczyszczacz powietrza nie tylko usuwa pyły odpowiedzialne za smog, ale również znacząco redukuje zapachy i toksyczne substancje powstające podczas spalania w piecach i kominkach. W praktyce oznacza to, że nawet w okresie zimowym można cieszyć się w domu czystym i bezpiecznym powietrzem, wolnym od szkodliwego dymu z kominów.

Skuteczność filtrów w praktyce

• Na pyły zawieszone (PM10, PM2.5, PM1) filtry HEPA są niezwykle skuteczne. Po kilkudziesięciu minutach pracy dobrego oczyszczacza poziom pyłów w mieszkaniu spada do wartości bezpiecznych.
• Na zapachy i gazy tu niezbędny jest filtr z węglem aktywnym. Bez niego oczyszczacz poradzi sobie z pyłem, ale nie z nieprzyjemnym zapachem.
• Na szkodliwe związki chemiczne. Skuteczność zależy od jakości filtra węglowego i jego grubości. Im więcej węgla aktywnego, tym lepiej.

Czy oczyszczacz to wystarczająca ochrona?

Choć oczyszczacze powietrza są skuteczne w walce z dymem z kominów, warto pamiętać, że:

• filtry trzeba regularnie wymieniać, aby zachowały swoją skuteczność,
• oczyszczacz działa tylko w pomieszczeniu, w którym się znajduje, w większych mieszkaniach może być potrzebne kilka urządzeń,
• najlepsze efekty osiąga się, łącząc oczyszczacz z ograniczeniem wietrzenia w godzinach szczytu smogowego i monitorowaniem jakości powietrza za pomocą aplikacji lub czujników.

Oczyszczacze powietrza z filtrem HEPA i węglowym to obecnie jedna z najskuteczniejszych metod ochrony przed dymem z kominów w domu czy mieszkaniu. Usuwają zarówno pyły odpowiedzialne za smog, jak i część szkodliwych gazów oraz zapachów. Choć nie rozwiązują problemu smogu u źródła, pozwalają stworzyć w mieszkaniu bezpieczną przestrzeń oddechu, szczególnie dla dzieci, osób starszych i alergików.